Arti365 Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Berat Süphandağ, dunya.com’da emeklilik yaşı (EYT) ile ilgili son gelişmeleri değerlendirdi.
EYT’de son durum nedir?
EYT yönetmeliğinde gelinen son durum hakkında bilgi veren Süphandağ, “EYT müzakereleri kabine toplantısında yeni bir sürece girmeye başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, başta TBMM olmak üzere TBMM’de değerli açıklamalar yaptı. Bakan, yaptığı açıklamada yaş sınırı olmayacağını belirterek, “EYT yasası için yapılan toplantıda yaş şartı yeniden gündeme geldi. Kadınlar için yaş şartı 48, erkekler için 50 idi’ dedi. Ayrıca Bakan Vedat Alım, ‘EYT konusunu bu ay sonuna kadar Meclis’e getirecek ve Ocak ayına kadar ertelenmeyecek’ dedi. diye ilan etti.
EYT kimleri kapsıyor?
EYT’nin kimleri kapsadığını açıklayan Üstündağ, “Yıl sonuna kadar emekli olabilecekler, bu düzenleme yapıldığında emekli olacak kalan 4 milyon kişi ne olacak? 8 Eylül 1999 tarihli düzenlemeden önce SSK’nın sigortalılık süresi 5 bin günü dolduran kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıldı. Yine Bağ-Kur’da kadınlar için 7.200 gün, erkekler için 9.000 gün prim kuralı uygulanmakta olup, sigortalılık süresi sabittir. EYT yasası yürürlüğe girdiğinde 4 milyon yaşındaki 1,5 milyonunun ilk anda emekli olması bekleniyor. Bunun nedeni ise yaklaşık 2,5 milyon kişinin sigortalılık süresinin veya primlerinin henüz dolmamış olması. Bu kişiler EYT maddesine tabi şartları yerine getirdiklerinde kademeli olarak emekli olabilecekler” dedi.
EYT’liler ne istiyor, kaç kişi EYT sorunu yaşıyor?
EYT üyelerinin emeklilik koşullarında 1999 yılında yapılan değişikliğin geriye dönük olarak uygulanmasını istediklerini belirten Üstündağ, yaş kuralı aranmaksızın sigortalılık süresi ve prim gün koşullarını yerine getirerek emekli olmayı talep ettiklerini söyledi.
Üstündağ, Nisan 2022’nin prestijiyle Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) kayıtlı 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 688 bin, 4/b (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon 57 bin sigortalı bulunduğunu dile getirdi.
Üstündağ, 4/a ve 4/b olmak üzere toplam 19 milyon 744 bin sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyon EYT’linin sorun yaşadığını varsaydıklarını vurguladı.
EYT’liler işe giriş tarihlerini geri alabilir mi?
Primi eksik erkek sigortalıların borçlanarak askerlik hizmetini tamamlama imkânına sahip olduklarını belirten Üstündağ, “Erkekler askerde geçirdikleri günlerin tamamını satın alıp emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa, borç gününün yanı sıra işe giriş tarihi de geri çekilerek önemli bir avantaj sağlandı. Konuyla ilgili Bakan Bilgin geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, “Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçları olsa dahi başlangıç tarihi geri alınamaz.” Süreçle ilgili rastgele bir gelişme yok.
İşletme sahipleri ve şirket ortakları için ‘canlandırma’ formülü
EYT’de emeklilik hakkının verilebilmesi için farklı kurumlardan sigortalılık yapmış vatandaşların da dikkate alındığının altını çizen Üstündağ, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bunlardan biri de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açan veya şirkete ortak olan vatandaşların geçmişte primlerini ödememiş olmaları halinde günleri dondurulmakta ve borçları silinmektedir. Ancak canlanma sistemi ile bu donmuş günleri geri kazanmak mümkün. Geçmiş günlerini yeniden canlandırmak isteyenler mevcut asgari ücreti ödeyerek günlerinin tamamını alabilir ve primlerine ekletebilirler.”
İsteğe bağlı sigorta
Çalışma imkanı bulamayan sigortalıların eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabileceklerini belirten SGK’ya dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortanın her ay 30 gün kazandırdığını söyledi.
Geriye dönük hizmet tespiti yapılması
Geçmişte sigortalı olup da primleri ödenmeyen veya hiç ödenmeyen ya da sigortasız çalıştırılanların geriye dönük hizmet tespiti yaparak bu günlere kayıt yaptırıp giriş tarihini geri çekebileceklerini belirten Üstündağ, hem EYT Kanunu’na tabi olma hakkı hem de prim günü kazanabilir.
2023’ten önce primlerini ödeyenler avantajlı olacak
Emeklilik borçlanma formüllerinden birini kullanarak prim ödemesi yapacakların, bu ödemeleri 2023’ten önce yapmaları halinde yapacaklarının altını çizen Üstündağ, Ocak ayında ödenecek sigorta primlerinin de fiyatlar ile birlikte artacağını söyledi.
İşverenlerin EYT planları – İşgücü kaybı ve kıdem yükü
İşverenlerin EYT sorunlarına değinen Üsündağ, “EYT yasalaştığında şirket bazında değişmekle birlikte işgücü kaybının ortalama yüzde 20 civarında olacağını düşünen patronlar. Çalışanlar EYT nedeniyle emekli olup işten ayrılmak isterse kıdem yükü doğacak, bu durumda patron bütçeyi zorlayacak. Hazine ve Maliye Bakanı Nabati’nin bu konuya ilişkin açıklamaları şöyle: ‘EYT ile ilgili çalışmalar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımız tarafından yürütülüyor. Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından işverenlerimizin kıdem tazminatı yükünü Hazine destekli KGF kefaleti ile uygun finansman koşulları ile karşılayabilmelerini sağlayacak kredi paketi için hazırlıklara başlanmıştır.’”
